Đền Đươi là ngôi đền cổ được xây dựng từ thời nhà Lý, thờ thái hậu Ỷ Lan. được mệnh danh là một trong những “danh lam Cổ Tự” trên đất Hải Dương.
| Đại diện lãnh đạo tỉnh Hải Dương, lãnh đạo một số sở ngành trong tỉnh, lãnh đạo huyện Gia Lộc dâng hương tại lễ hội truyền thống đền Đươi. |
Theo các nguồn tư liệu, bà tên là Lê Thị Yến, sinh năm Giáp Thân (1044), quê ở làng Thổ Lỗi, sau đổi thành Siêu Loại, Thuận Thành, Bắc Ninh nay thuộc xã Dương Xá, Gia Lâm, Hà Nội. Năm 1063, vua Lý Thánh Tông đi cầu tự, thấy cô gái hái dâu bội phần xinh đẹp, đối đáp lưu loát. Vua cảm mến, đưa về triều phong làm cung phi.
Bà từng nhiếp chính 2 lần khi vua đi đánh giặc Chiêm Thành và sau khi vua băng hà. Bà đã thi hành nhiều chính sách trị quốc, yên dân, chăm lo đời sống nhân dân. Từ một thôn nữ, nhờ tài trí thông minh, lòng nhân hậu, bà đã cùng bậc danh thần Lý Thường Kiệt làm rạng rỡ non sông, xây dựng nền hưng thịnh cho nước Đại Việt.
Một lần thị sát tình hình đất nước, thuyền của bà ghé thôn Cẩm Cầu (nay là thôn Quỳnh Huê), xã Thống Nhất (Gia Lộc). Thấy cuộc sống dân làng nghèo khó, bà đã cấp vàng bạc cho người dân mua ruộng, xây dựng đền chùa.
Năm 1.117, thái hậu Ỷ Lan mất, triều đình cho sắc chỉ về Cẩm Cầu, Cẩm Đới lên kinh đô chịu tang và nhận huý về thờ. Để ghi nhớ công ơn của bà, nhân dân trong thôn đã xây dựng đền, chùa để thờ. Qua những đợt khai quật khảo cổ học tại khu di tích đã phát hiện được nhiều phế tích của kiến trúc cổ. Những gạch hoa lát nền có hoa cúc nổi, được xác định có niên đại thời Lý - Trần. Đền Đươi được công nhận Di tích lịch sử, văn hoá cấp quốc gia năm 1992..
Lễ rước bộ diễn ra từ 6 giờ ngày 25/8 (tức 22/7 âm lịch
Trải qua những biến thiên của thời gian và lịch sử, nhiều hạng mục của đền Đươi đã bị xuống cấp nghiêm trọng. Vào cuối thế kỷ 20, di tích còn giữ lại các hạng mục công trình mang dấu ấn kiến trúc niên đại thời Hậu Lê (thế kỷ thứ 17) và thời Nguyễn kiến trúc kiểu chữ “quốc", bao gồm các toà tiền tế, trung từ và hậu cung, 2 dãy giải vũ nối toà tiền tế với trung từ.
Nhằm đáp ứng nguyện vọng, nhu cầu sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng của nhân dân địa phương và du khách thập phương, trong 2 năm 2023 - 2024, di tích đền Đươi được đầu tư tu bổ tôn tạo các hạng mục cơ bản, gồm các tòa tiền tế, trung từ và hậu cung, 2 dãy tả hữu hành lang, nghi môn nội và một số hạng mục phụ trợ. Đền Đươi sau khi được tu bổ vẫn giữ nguyên bố cục kiến trúc. Các hạng mục được tôn tạo, tu bổ và nâng cấp bề thế, khang trang.
Tiết mục biểu diễn múa lân tai Lễ hội
|
Lễ hội đền Đươi năm 2024 diễn ra từ ngày 24-27/8 (tức từ ngày 21- 24/7 âm lịch), gồm phần lễ và hội. Phần lễ có nhiều nghi thức quan trọng: mở cửa đền, cáo yết, mộc dục, rước bộ... Phần hội gồm: các hoạt động văn hóa, văn nghệ (múa lân, múa rồng, trống hội, múa rối nước, liên hoan diễn xướng hầu thánh, liên hoan văn nghệ quần chúng…); các trò chơi dân gian (cờ người, bắt vịt); các hoạt động thể thao (giải kéo co, bóng chuyền hơi, bóng đá).
