Kỳ họp được chia làm 2 đợt, đợt 1 từ ngày 5 - 29/5 và đợt 2 từ ngày 11 - 27/6. Tại Kỳ họp này, Quốc hội xem xét, quyết định hơn 50 nội dung về công tác lập hiến, lập pháp, gồm các nghị quyết về công tác lập hiến; các luật, nghị quyết thuộc công tác lập pháp và nhiều nội dung quan trọng khác.

Trong đó, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013, điều này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng mang tính chiến lược cả về chính trị và pháp lý, nhằm thể chế hóa kịp thời các chủ trương lớn của Đảng, đặc biệt là về sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước theo hướng "tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, gần dân, sát dân, sát thực tiễn".

Đồng thời, tại Kỳ họp, Quốc hội xem xét các nhóm nội dung về kinh tế xã hội, ngân sách Nhà nước; ý kiến, kiến nghị của cử tri, nhân dân gửi đến Kỳ họp; kết quả giám sát việc giải quyết kiến nghị của cử tri tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV.

Theo Chủ tịch Quốc hội, chính vì có những đổi mới đó, Quốc hội đã xem xét thông qua khối lượng lớn các luật, nghị quyết (Quốc hội các khóa đã ban hành 213 luật, bộ luật đang có hiệu lực pháp luật). Riêng Kỳ họp thường kỳ 7, 8 và Kỳ bất thường thứ 9 là 33 luật; Kỳ họp thứ 9 thông qua hơn 34 luật. Như vậy các luật ban hành là 67 luật chiếm 31,4% trên tổng số 213 luật.

Chia sẻ về Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho biết, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Bộ chính trị, Ban Bí thư, Tổng Bí thư Tô Lâm, Kỳ họp diễn ra với khí thế quyết tâm, đổi mới, tinh thần trách nhiệm cao của Quốc hội, Chính phủ và các cơ quan có liên quan; được cử tri và nhân dân theo dõi, phấn khởi, đồng tình, kỳ vọng đặc biệt là cuộc cách mạng về sắp xếp lại tổ chức cán bộ, đơn vị hành chính và quyết định nhiều vấn đề đặc biệt quan trọng của đất nước.

Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, thời gian qua, hoạt động của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã có rất nhiều đổi mới, mang lại những hiệu quả thiết thực. Trong công tác lập pháp, Bộ Chính trị đã ban hành Kết luận số 19 và định hướng Chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV, trong đó nêu rõ 137 nhiệm vụ lập pháp cụ thể cần được thực hiện.

Trước mỗi kỳ họp, Đảng bộ Quốc hội và Đảng bộ Chính phủ (trước đây là Đảng đoàn Quốc hội và Ban Cán sự đảng Chính phủ) đều tổ chức 2 cuộc họp để bàn kỹ lưỡng, thống nhất Chương trình Kỳ họp và các nội dung báo cáo Quốc hội. Công tác chuẩn bị từ sớm, từ xa để nâng cao chất lượng hoạt động của Quốc hội tại kỳ họp. Tổ chức các kỳ họp bất thường để kịp thời giải quyết các vấn đề cấp thiết của đất nước, nhất là các vấn đề phát triển kinh tế xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh của Quốc hội.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn chia sẻ, từ năm 2023, công tác tổ chức Hội nghị triển khai Luật, Nghị quyết sau các kỳ họp được làm bài bản, nghiêm túc. Chủ tịch Quốc hội cũng đặc biệt nhấn mạnh, Quốc hội đã đổi mới tư duy trong xây dựng pháp luật: Luật chỉ quy định những vấn đề theo đúng thẩm quyền của Quốc hội, không luật hóa các vấn đề thuộc thông tư, nghị định. Chuyển tư duy quản lý sang khơi thông nguồn lực, tăng cường phân cấp, phân quyền triệt để, thực chất, đảm bảo đủ khả năng cho cá nhân, cơ quan được phân cấp, phân quyền có thể tổ chức thực hiện được công việc. Tạo điều kiện thuận lợi và giao quyền chủ động, linh hoạt cho Chính phủ trong quá trình tổ chức thực hiện luật, gắn việc xây dựng luật và tổ chức thi hành luật đạt hiệu quả cao nhất.

Ngày 16/6/2025 có ý nghĩa lịch sử bởi Quốc hội đã thông qua với số phiếu rất cao Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi). Đây là một sự kiện lớn, mang ý nghĩa lịch sử của đất nước Việt Nam, tạo nền tảng pháp lý vững chắc cho tổ chức, hoạt động của chính quyền địa phương theo mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, lần đầu tiên được tổ chức ở Việt Nam, để phục vụ cho việc thực hiện các chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước Việt Nam về phát triển đất nước trên các lĩnh vực, đảm bảo quốc phòng, an ninh và hội nhập quốc tế.

Mục tiêu lớn của việc sửa đổi, bổ sung Hiến pháp và tổ chức lại mô hình chính quyền địa phương lần này là xây dựng chính quyền theo hướng gần dân, sát dân, phục vụ nhân dân tốt hơn, đồng thời mở ra một cục diện mới trong phát triển đất nước với tầm nhìn lâu dài, ít nhất là trong 100 năm tới.

Bà Nguyễn Phương Thủy, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội cho biết kể từ khi thành lập nước, Việt Nam đã có 5 bản Hiến pháp. Trong đó, Hiến pháp năm 2013 là Hiến pháp của thời kỳ đổi mới toàn diện, đồng bộ về kinh tế và chính trị, đáp ứng yêu cầu của công cuộc xây dựng, bảo vệ đất nước và hội nhập quốc tế.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp nhấn mạnh, trong bối cảnh Việt Nam đang bước vào kỷ nguyên đổi mới toàn diện, phát triển bền vững của dân tộc, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, đặt ra yêu cầu cấp thiết phải sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 để tạo cơ sở Hiến định cho việc thực hiện nhiệm vụ sắp xếp tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị và hoàn thiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp theo hướng gần dân, sát dân, phục vụ nhân dân tốt hơn, đồng thời mở ra tương lai phát triển mới cho đất nước.

Từ ngày 6/5 đến ngày 5/6/2025 đã có hơn 280 triệu lượt ý kiến của nhân dân, của các cơ quan, tổ chức cả Trung ương và địa phương tham gia góp ý về tất cả các nội dung, điều khoản trong dự thảo Nghị quyết với tỷ lệ tán thành rất cao, trung bình đạt 99,75%.

Về nội dung Nghị quyết, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Nguyễn Phương Thủy cho biết, Nghị quyết số 203/2025/QH 15 sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam vừa được Quốc hội thông qua gồm 2 điều, trong đó Điều 1 sửa đổi, bổ sung 5 trên tổng số 120 điều của Hiến pháp hiện hành, gồm Điều 9; Điều 10; khoản 1 Điều 84; Điều 110 và Điều 111. Điều 2 của Nghị quyết quy định về hiệu lực thi hành và quy định chuyển tiếp.

Cụ thể, sửa đổi, bổ sung quy định về Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị xã hội tại Điều 9; về công đoàn Việt Nam tại Điều 10; quy định về quyền trình dự án luật, dự án pháp lệnh của các tổ chức chính trị xã hội, tại Khoản 1 Điều 84; tổ chức, đơn vị hành chính tại Điều 110; quy định về chính quyền địa phương tại Điều 111 của Hiến pháp.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cũng cho biết, Quốc hội đang xem xét sửa đổi, bổ sung và thông qua tại Kỳ họp thứ 9 nhiều luật, nghị quyết khác để bảo đảm thi hành đồng bộ với các  nội dung được sửa đổi trong Hiến pháp, như Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi); Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi); Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật...

Trên cơ sở Nghị quyết của Quốc hội về sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp, ngày 16/6/2025, Quốc hội đã thông qua Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) để làm cơ sở cho Chính phủ cũng như các Bộ, ngành, cơ quan Trung ương liên quan sẽ ban hành các văn bản quy phạm pháp luật, các văn bản hướng dẫn, chỉ đạo để triển khai việc tổ chức mô hình chính quyền địa phương 2 cấp ở Việt Nam kể từ ngày 1/7/2025.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết: Luật gồm có 7 chương, 54 điều. Theo đó, sau sắp xếp, Việt Nam có 34 đơn vị hành chính cấp tỉnh, gồm 6 thành phố trực thuộc Trung ương và 28 tỉnh; có 3.321 đơn vị hành chính cấp xã, trong đó 2621 xã, 687 phường và 13 đặc khu.

​

Luật đã hoàn thiện các nguyên tắc về phân định thẩm quyền phân quyền, phân cấp giữa Trung ương với chính quyền địa phương và giữa các cấp chính quyền địa phương một cách khoa học, đồng bộ, thống nhất; phân định rõ thẩm quyền giữa tập thể của UBND và cá nhân Chủ tịch UBND. Qua đó tạo điều kiện để xây dựng một cơ chế điều hành linh hoạt, hiệu quả, khuyến khích tính chủ động, sáng tạo của người đứng đầu cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương.

Cũng theo Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà, đặc biệt Luật có quy định về trao quyền cho Chủ tịch UBND cấp tỉnh trong trường hợp cần thiết thì được trực tiếp chỉ đạo giải quyết, điều hành vấn đề thuộc thẩm quyền của các cơ quan cấp dưới, với mục tiêu là không để việc giải quyết các công việc cũng như thủ tục hành chính đối với người dân, doanh nghiệp bị trì trệ hoặc là ùn tắc, kém hiệu quả.

​

Về công tác chuẩn bị tổ chức mô hình chính quyền địa phương mới, Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà cho biết, Việt Nam đã thực hiện nhiều bước "đồng bộ, chặt chẽ và toàn diện", bao gồm: Hoàn thiện cơ sở pháp lý từ Hiến pháp đến các văn bản dưới luật; xây dựng phương án bố trí cán bộ hợp lý, chú trọng năng lực và kinh nghiệm, đặc biệt ở cấp xã mới; đầu tư cơ sở vật chất, hạ tầng số để đảm bảo thủ tục hành chính liên thông; đẩy mạnh tuyên truyền để tạo sự đồng thuận cao trong nhân dân.

Mặc dù có những khó khăn ban đầu như hoàn thiện khối lượng lớn văn bản pháp lý trong thời gian ngắn, ảnh hưởng tâm tư cán bộ, công chức khi tinh gọn bộ máy, thách thức nâng cao năng lực cấp xã và tâm lý e ngại của người dân về thay đổi thủ tục hành chính, Bộ trưởng Bộ Nội vụ khẳng định Chính phủ đã có giải pháp, cam kết "thủ tục hành chính không được đứt quãng, phải liên tục".

Sáng 20/6, sau 1,5 ngày làm việc khẩn trương, nghiêm túc và trách nhiệm cao, Quốc hội đã hoàn thành chương trình phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại Kỳ họp .​..